ارائه مدل جامع زنجیره ارزش شرکت‌های دانش‌بنیان مبتنی بر آسیب‌شناسی چالش‌ها: مطالعه موردی استان زنجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

3 دانشیار گروه مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

چکیده

سابقه و هدف: این پژوهش با هدف طراحی مدلی جامع برای زنجیره ارزش شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شد تا چالش‌ها و نیازمندی‌های این شرکت‌ها شناسایی و الگویی بومی برای هدایت توسعه آن‌ها ارائه شود.
روش: روش پژوهش کاربردی و از نوع پیمایشی-تحلیلی بود. جامعه آماری شامل مدیران ۱۰۶ شرکت دانش‌بنیان مستقر در استان زنجان بود که از طریق نمونه‌گیری هدفمند، ۵۸ شرکت انتخاب شدند. داده‌ها از طریق پرسشنامه محقق‌ساخته با تأیید روایی خبرگان و مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته جمع‌آوری شد. چالش‌های میدانی ابتدا شناسایی و تحلیل شد و سپس یافته‌ها با چارچوب زنجیره ارزش پورتر تلفیق شد تا مدل مفهومی مسیر رشد و بلوغ شرکت‌ها ارائه گردد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد شرکت‌ها بیشترین مشکل را در حوزه بازاریابی و فروش دارند، اما ریشه این مشکلات غالباً در مراحل ابتدایی زنجیره ارزش مانند انتخاب حوزه فعالیت، امکان‌سنجی ایده و طراحی محصول است.
نتیجه‌گیری: ضعف فروش عمدتاً ناشی از کیفیت پایین، قیمت غیررقابتی و خدمات پس از فروش ناکافی است. بسیاری از شرکت‌ها پیش از آماده شدن برای تولید MVP، ثبت رسمی شده و منابع خود را در فعالیت‌های غیرضروری مصرف می‌کنند. همچنین عدم شایستگی در مدیریت منابع مالی منجر به هدررفت سرمایه و افزایش شرکت‌های غیرفعال شده است. نتیجه‌گیری حاکی از آن است که مدل جامع زنجیره ارزش ارائه‌شده چارچوبی یکپارچه برای مدیریت توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم می‌کند و با شفاف‌سازی نقش نهادها، ارتقای هماهنگی نهادی و تخصیص هدفمند منابع، تصمیم‌گیری آگاهانه را در سطوح راهبردی، تاکتیکی و عملیاتی ممکن می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comprehensive Value Chain Model for Knowledge-Based Companies Based on the Diagnosis of Challenges: A Case Study of Zanjan Province

نویسندگان [English]

  • Majeed Heydari 1
  • Sima Ghayebloo 2
  • Amir Yousefli 3
1 Assistant Professor Department of Industrial Engineering, Faculty of Engineering, University of Zanjan, Zanjan, Iran.
2 Assistant Professor Department of Industrial Engineering, Faculty of Engineering, University of Zanjan, Zanjan, Iran.
3 Associate Professor, Department of Industrial Engineering, Faculty of Engineering, University of Zanjan, Zanjan, Iran.
چکیده [English]

Background and Objectives: This study aimed to design a comprehensive model for the value chain of knowledge-based companies in order to identify their challenges and needs and provide a localized framework to guide their development.
Methods: The research was applied in nature and employed a survey-analytical methodology. The statistical population consisted of managers from 106 knowledge-based companies located in Zanjan province, of which 58 companies were selected through purposive sampling. Data were collected using a researcher-developed questionnaire validated by experts and semi-structured interviews with company managers. Field challenges were first identified and analyzed, and then the findings were integrated with Porter’s value chain framework to develop a conceptual model outlining the growth and maturity path of these companies.
Results: The results indicated that companies face the greatest challenges in marketing and sales; however, the root causes often lie in the early stages of the value chain, such as selecting the field of activity, feasibility assessment of ideas, and product design.
Conclusion: Sales weaknesses were primarily due to low quality, non-competitive pricing, and inadequate after-sales services. Many companies registered officially before being ready to produce a Minimum Viable Product (MVP) and consumed resources in non-essential activities. Furthermore, insufficient financial resource management led to wasted capital and an increase in inactive companies. In conclusion, the proposed comprehensive value chain model provides an integrated framework for managing the development of knowledge-based companies. By clarifying institutional roles, enhancing coordination, and enabling targeted resource allocation, it facilitates informed decision-making at strategic, tactical, and operational levels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Innovation ecosystem
  • Value chain
  • Knowledge-based companies
  • Responsible organizations

مراجع

منابع
امری اسرمی، محمد. (2024). رتبه‌بندی مسائل زنجیره ارزش عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان: شرکت‌های مستقر در پارک علم‌وفناوری دانشگاه سمنان. مدیریت زنجیره ارزش راهبردی 1(2): 61-78، https://doi.org/10.22075/svcm.2024.35135.1010
خُراشادی زاده، سحر، طبرسا، فرشته و کریمیان، راحله. (1378). شناسایی موانع ایجاد کسب وکارهای دانش‌بنیان در ایران از دیدگاه خبرگان. نشریه مطالعات دانش پژوهی، 3(1)، 41-66. doi: 10.22034/jkrs.2024.59998.1056
طباطبائیان، سید حبیب الله، طهوری، حمیدرضا، تقوا، محمدرضا و تقوی فرد، سید محمدتقی. (1397). تحلیل اکوسیستم نوآوری داروهای زیستی در ایران. مدیریت توسعه فناوری، 6(1)، 9-45. doi: 10.22104/jtdm.2018.2582.1874
حیدری، مجید و غایب لو، سیما. (1404). آسیب‌شناسی زیست‌بوم نوآوری استان زنجان بر اساس تحلیل چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان‌ مستقر در پارک‌های علم‌وفناوری. مهندسی سیستم و بهره‌وری، ()، 39-61. doi: 10.22034/sep.2025.2065805.1353
عبدی، سهیلا و یزدانی، مهدی. (۲۰۲۴). تحلیل رفتار بازیگران کلیدی اکوسیستم نوآوری صنعت برق در برابر وقوع اختلال. پژوهش‌های برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری انرژی، ۱۰(1)، ۷۶–۱۰۱، https://doi.org/10.22075/eppr.2024.1183
 
Adner, R. (2017). Ecosystem as structure: An actionable construct for strategy. Journal of Management, 43(1), 39–58. https://doi.org/10.1177/0149206316678451
Amiri-Asrami, M. (2024). Ranking the key issues in the value chain performance of knowledge-based companies: Companies located in the Science and Technology Park of Semnan University. Strategic Value Chain Management, 1(2), 61–78, https://doi.org 10.22075/svcm.2024.35135.1010, [In persian]
Chen, Z., Little, V. J., & Thuan, N. H. (2025). The evolving role of technology transfer offices in the entrepreneurial university: Go-betweens or playmakers? The Journal of Technology Transfer, 50(3), 1060–1079. https://doi.org/10.1007/s10961-024-10123-4
Eidlisz, J., Von Simson, I., & Gold-von Simson, G. (2024). Exploring the current state of technology transfer in the United States: Perspectives and improvement strategies from the experts. Frontiers in Research Metrics and Analytics, 9, Article 1376185. https://doi.org/10.3389/frma.2024.1376185
Gaimon, C., & Ramachandran, K. (2021). The knowledge value chain: An operational perspective. Production and Operations Management, 30(3), 715–724. https://doi.org/10.1111/poms.13259
Granstrand, O., & Holgersson, M. (2020). Innovation ecosystems: A conceptual review and a new definition. Technovation, 90, 102098. https://doi.org/10.1016/j.technovation.2019.102098
Hernández, V., & Pedersen, T. (2017). Global value chain configuration: A review and research agenda. BRQ Business Research Quarterly, 20(2), 137–150. https://doi.org/10.1016/j.brq.2016.11.001
Hossain, M., Agarwal, N., Bhatti, Y., & Levänen, J. (2022). Frugal innovation: Antecedents, mediators, and consequences. Creativity and Innovation Management, 31(3), 521–540. https://doi.org/10.1111/caim.12487
Jacobides, M. G., Cennamo, C., & Gawer, A. (2018). Towards a theory of ecosystems. Strategic Management Journal, 39(8), 2255–2276. https://doi.org/10.1002/smj.2904
Jevnaker, B. H., & Misganaw, B. A. (2022). Technology transfer offices and the formation of academic spin-off entrepreneurial teams. Entrepreneurship & Regional Development, 34(9–10), 977–1000. https://doi.org/10.1080/08985626.2022.2066295
Khorashaadizadeh, S., Tabarsa, F., & Karimiain, R. (2024). Identifying obstacles to creating knowledge enterprises in Iran from the experts’ point of view. Journal of Knowledge-Research Studies, 3(1), 41–66. https://doi.org/10.22034/jkrs.2024.59998.1056 [In Persian]
Markman, G. D., Phan, P. H., Balkin, D. B., & Gianiodis, P. T. (2005). Entrepreneurship and university-based technology transfer. Journal of Business Venturing, 20(2), 241–263. https://doi.org/10.1016/j.jbusvent.2003.12.003
Porter, M. E. (1985). Technology and competitive advantage. Journal of Business Strategy, 5(3), 60–78. https://doi.org/10.1108/eb039075
Rabelo Neto, J., Figueiredo, C., Gabriel, B. C., & Valente, R. (2024). Factors for innovation ecosystem frameworks: Comprehensive organizational aspects for evolution. Technological Forecasting and Social Change, 203, 123383. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2023.123383
Siegel, D., & Wright, M. (2015). University technology transfer offices, licensing, and start-ups. In A. L. Link, D. S. Siegel, & M. Wright (Eds.) , The Chicago handbook of university technology transfer and academic entrepreneurship (pp. xx–xx). University of Chicago Press. https://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/C/bo20062912.html
Tabatabaeian, S. H. A., Tahoori, H., Taghva, M. R., & Taghavi Fard, S. M. T. T. F. (2018). Analysis of innovation ecosystem of Iranian biopharmaceuticals. Journal of Technology Development Management, 6(1), 9–45. 10.22104/jtdm.2018.2582.1874 [In Persian]
Heydari, M., & Ghayebloo, S. (2025). Pathology of the innovation ecosystem of Zanjan Province based on the analysis of challenges of knowledge-based companies located in science and technology parks. Systems Engineering and Productivity, 39–61. 10.22034/sep.2025.2065805.1353 [In Persian]
Abdi, S. & Yazdani, M. (2024). Analyzing the behavior of key actors in the innovation ecosystem of the electricity industry in the face of disruptions. Journal of Energy Planning and Policy Research, 10(1), 76–101. http://epprjournal.ir/article-1-1183-en.html [In Persian]
مدیریت زنجیره ارزش راهبردی
دوره 2، شماره 3 - شماره پیاپی 6
مقالات پژوهشی
آبان 1404
صفحه 1-26

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 مرداد 1404
  • تاریخ بازنگری: 08 مهر 1404
  • تاریخ پذیرش: 23 مهر 1404
  • تاریخ انتشار: 01 آبان 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار